Fryderyk Romańczyk

Fryderyk Romańczyk (12 stycznia 1892 w Berlinie – 10 lutego 1949 w Siemianowicach Śląskich). W 1902 r. rodzina Romańczyków przeniosła się z Berlina do Krakowa. Zdolności plastyczne i zainteresowania Fryderyka sprawiły, że w latach 1905-1910 praktykował w Zakładach Witraży S.G. Żeleński w Krakowie, w dziale malarstwa artystycznego na szkle. Praktyka i nauka zawodu witrażysty przypadła na czas, kiedy w pracowni krakowskiej realizowano witraże według projektów Włodzimierza Tetmajera, Józefa Mehoffera, czy Stanisława Wyspiańskiego. Wywarło to pewien wpływ na samodzielną twórczość Romańczyka, co widoczne jest w wielu jego pracach. Zakończywszy naukę w Krakowie, osiemnastoletni Fryderyk przeniósł się do Wrocławia, gdzie podjął pracę w Instytucie Witrażowym Adolpha Seilera jako malarz postaci, pracując tam do 1913 r. W latach 1920-1930 pracował w krakowskiej firmie witrażowniczej Żeleńskiego i w pracowni witraży Jana Kusiaka jako witrażysta i rysownik kartonów (od sierpnia 1929 do grudnia 1930 r.). W latach 1923-1926 pełnił funkcję asesora urzędowej komisji egzaminów czeladniczych w Krakowie. W 1932 r. otrzymał kartę rzemieślniczą wraz z zezwoleniem na prowadzenie własnego zakładu witraży i oszkleń artystycznych. Rozpoczął wówczas współpracę z zakładem szklarskim Gottfreida Heinzla w Siemianowicach Śląskich. W 1933 r. powstała siemianowicka pracownia witraży „Śląski Zakład Witrażów. Romańczyk. Heinzel”. Po zakończeniu drugiej wojny światowej Romańczyk prowadził pracownię witraży samodzielnie. Zmarł nagle 10 lutego 1949 r. Małżonka Fryderyka – Katarzyna, prowadziła zakład do 1974 r., a w latach 1983 do około 2003 prowadzony był przez przez wnuczkę Fryderyka – Barbarę. W latach 50. XX w. w zakładzie siemianowickim pracowali brat Fryderyka – Maksymilian oraz syn Jan. Witraże Fryderyka Romańczyka znajdują się w licznych kościołach Śląska i Zagłębia.

W jego pracach pojawia się tematyka religijna i świecka (witraży świeckich przetrwało znacznie mniej, ale wciąż można trafić na ich fragmenty bądź skromne pozostałości po nich). Ciekawostką jest witraż znajdujący się w jednej z siemianowickich kamienic na klatce schodowej, sygnowany nazwiskiem Gotfrieda Heinzla. Przypomina dekoracje stosowane w wielu witrażach Fryderyka Romańczyka, a powstał on już w okresie współpracy obu przedsiębiorców. Witraże Fryderyka Romańczyka znajdujemy w Siemianowicach Śląskich, w kościołach w Michałkowicach (w oknach doświetlających nawę główną), w kościele p.w. św. Antoniego Padewskiego (zespół 28 witraży). W witrażach są widoczne młodopolskie wpływy, zwłaszcza w kwiatowych dekoracjach ozdabiających po bokach kompozycje z wizerunkami świętych. Fryderyk Romańczyk nie tylko wykonywał witraże, ale także je projektował. Witraże świeckie autorstwa Romańczyka znajdują się w ratuszu, w sali posiedzeń Rady Miasta. W 1947 r. Fryderyk Romańczyk wykonał dwa witraże z orłem śląskim po jednej i herbem Siemianowic po drugiej stronie. W gabinecie prezydenta miasta na I piętrze także znajdują się witraże: w drzwiach prowadzących do wykusza z herbem Siemianowic i orłem śląskim, oraz z motywami roślinnymi tworzącymi bordiurę wokół szyb wykusza. Inne witraże autorstwa Romańczyka znajdują się w narożnej kamienicy u zbiegu ulic Sobieskiego i Waryńskiego, w mieszkaniu niegdyś zajmowanym przez Fryderyka Romańczyka. Przy ul. św. Barbary także znajdujemy nad bramą wejściową przeszklenia witrażowe. Fryderyk Romańczyk wraz z małżonką Katarzyną spoczywają na cmentarzu ewangelickim w Siemianowicach Śląskich.